Okuwa Ensigo

Ani asobola okuwa ensigo?

Okusobola okuwa ensigo, omusajja ateekwa okutuukiriza ebyetaago ebimu. Ebisinga obukulu mulimu:

1. Okuba nga oli wakati w’emyaka 18 ne 40

2. Okuba nga oli mulamu bulungi mu mubiri ne mu bwongo

3. Okuba nga tolinaako ndwadde zonna eziyinza okuyita mu mazzi g’omusajja

4. Okuba nga olina ebiwandiiko ebikakasa obuzaale bwo n’ebyafaayo by’obulamu bwo

5. Okuba nga otuukiriza ebyetaagisa ebirala ebiyinza okubawo mu kitongole ky’okuwa ensigo

Ebisaanyizo bino byetaagisa okusobola okukakasa nti amazzi g’omusajja agaweereddwayo gasobola okukozesebwa mu ngeri ey’obukuumi era ey’obuvunaanyizibwa.

Enkola y’okuwa ensigo etambula etya?

Enkola y’okuwa ensigo erina ebitendera bingi:

1. Okwewandiisa n’okunoonyerezebwako: Omusajja ayagala okuwa ensigo ateekwa okwewandiisa mu kitongole ekikkirizibwa era n’akolebwako okunoonyereza okw’amangu.

2. Okukebera obulamu: Abasajja bakeberebwa nnyo okukakasa nti balamu bulungi era tebalina ndwadde zonna eziyinza okusaasaana.

3. Okugezesa amazzi g’omusajja: Amazzi g’omusajja gakeberwamu obungi bw’obusigo n’obulamu bwabwo.

4. Okuwa amazzi g’omusajja: Singa byonna bituukirira, omusajja ayinza okutandika okuwa amazzi ge ag’obwami.

5. Okukuuma amazzi g’omusajja: Amazzi g’omusajja gakuumibwa mu ngeri ey’obukugu okutuusa nga gakozesebwa.

6. Okukozesa: Amazzi g’omusajja gakozesebwa okuyamba abantu abalala okufuna abaana ng’ogasseeko enkola z’okuyamba okuzaala ezisaanidde.

Ebirungi n’ebibi by’okuwa ensigo

Okuwa ensigo kirina ebirungi n’ebibi:

Ebirungi:

• Kiyamba abantu abatasobola kufuna baana ku lwabwe

• Kiyinza okuleeta essanyu eri abantu abawadde ensigo n’abagifunye

• Kiyinza okuyamba mu kwongera ku muwendo gw’abantu

Ebibi:

• Kiyinza okuleeta ebibuuzo ebikwata ku ddembe ly’abaana abazaaliddwa n’ensigo ezo

• Kiyinza okuba ekizibu mu mateeka n’empisa

• Kiyinza okuleeta ebibuuzo ebikwata ku kukuuma ebyama n’obuvunaanyizibwa

Ensonga z’amateeka n’empisa ezikwata ku kuwa ensigo

Okuwa ensigo kuleeta ebibuuzo bingi ebikwata ku mateeka n’empisa:

1. Obuvunaanyizibwa bw’omusajja eyawaddeyo ensigo: Amateeka mu bitundu ebimu gagamba nti omusajja eyawaddeyo ensigo talina buvunaanyizibwa ku mwana azaaliddwa n’ensigo ezo.

2. Eddembe ly’omwana okumanya omusajja eyamuwa ensigo: Mu bitundu ebimu, abaana abazaaliddwa n’ensigo ezaweereddwayo balina eddembe okumanya ebyafaayo byabwe eby’obuzaale nga baweze emyaka gye balina okuba nga bakuze.

3. Okukkirizibwa kw’okuwa ensigo: Mu bitundu ebimu, okuwa ensigo kukkirizibwa mu mateeka, naye mu birala tekukkirizibwa.

4. Okusasula: Mu bitundu ebimu, okusasula abasajja abawa ensigo kikkirizibwa, naye mu birala tekikkirizibwa.

Ensonga zino ziraga obukulu bw’okutegeera amateeka n’empisa ebikwatagana n’okuwa ensigo mu kitundu kyo.

Okuwa ensigo kuyamba nnyo abantu abatasobola kufuna baana ku lwabwe, naye era kuleeta ebibuuzo bingi ebikwata ku mateeka n’empisa. Kirungi okutegeera ensonga zonna ezikwata ku kuwa ensigo ng’tonnatandika nkola eno. Okufuna amagezi okuva eri abasawo n’abakugu mu mateeka kiyinza okuyamba okukola okusalawo okutuufu.

Ennyonyola: Essomo lino lya magezi gokka era terisaana kutwalirizibwa ng’amagezi ga ddokita. Tusaba okubuulirirwa okutuufu okuva eri omusawo akugu mu by’obulamu.